गड शिवनेरी
महाराष्ट्रातील ऐतिहासिक किल्ल्यांची माहिती मध्ये शिवनेरी किल्याचे नाव आपण सर्वाना ज्ञात असलेले नाव आहे. आपण सर्व जण ह्यास एक तीर्थस्थानासारखे शिवाजी महाराजांचा जन्म ह्याच किल्ल्यावर झाला . पवित्र असा हा किल्ला आहॆ. त्यामुळे ह्या गडाला अन्यसाधारण महत्व प्राप्त झाले आहे . हा किल्ला पुणे जिल्ह्यातील जुन्नर तालुक्यात आहे. पुण्याहून साधारणतः १०५ कि. मी. अंतरावर आहे. शिवनेरी साधारणतः ३५०० मी. उंचीवर आहे. शिवनेरी हा एक गिरीदुर्ग प्रकारचा किल्ला असून किल्ल्यावर जाण्यासाठी किल्ल्याच्या पायथ्यापर्यंत गाडीने आपण जाऊ शकतो. किल्लाच्या चढण्यासाठी पायऱ्यांची सोय आहे. किल्ल्याच्या सुरवातीस महादरवाजा आहे. त्यानंतर दुसरा दरवाजा लागतो तो म्हणजे गणेश दरवाजा पुढे तिसरा दरवाजा लागतो तो म्हणजे पिराचा दरवाजा गडाचा भाग हा वनखात्याच्या त्याब्यात असून त्यांनी काही उद्याने तयार केली आहेत त्यातलेच एक तानाजी मालसुरे उद्यान. शिवनेरीवर कातळात कोरलेल्या पायऱ्या दिसतात. वरच्या बाजूला हत्ती दरवाजा आहे व पुढे गेल्यावर एक पाण्याचे ताक आहे. पुढे मीना दरवाजा आहे व त्या पुढे कुलूप दरवाजा आहे. पुढे अंबरखाना आहे. ह्याचा उपयोग धान्य साठवण्यासाठी केला जात होता. ह्या पुढे शिवकुंज आहे. ह्या पुढे पाण्याची अजून एक टाकी आहे. थोडे पुढे आल्यावर एक मशीद आहे. सैन्यातील मुस्लिम सैनिकांना नमाज पढण्यासाठी बांधण्यात आली असावी. इथून पुढे गेल्यावर आपल्याला हमामखाना पाहावयास मिळतो व त्यापुढे गेल्यावर शिवजन्म स्थानाची इमारत दिसते. हि दुमजली इमारत असून खालच्या मजल्यावर सन १९ फेब्रु. १६३० रोजी शिवाजी महाराजांचा जन्म झाला. शिव जन्म स्थानापुढे आल्यावर बदाम टाके आहे हे नाव ह्याच्या आकारामुळे मिळाले असेल. ह्या टाक्याच्या पुढे आल्यावर आपल्याला कडेलोट कडा पाहावयास मिळतो. हा कडा साधारणतः १५०० मी. उंच आहे. गुन्हेगारांना शिक्षा देण्यासाठी ह्या कड्याचा उपयोग केला जात असत. पुढे आल्यावर शिवाई मंदिर पाहावयास मिळते. ह्या गडाच्या सभवताली अनेक प्राचीन लेण्या आहेत
शिवाजी महाराजांची जन्माचा इतिहास असा आहे की उत्तेरेकडून मुघल बादशहा शाहजहान याने दख्खन सर कारण्यासाठी मोठे सैन्य रवाना केले होते. शहाजीराजांच्या जहागिरीचे गाव पुणे. विजापूरच्या ते बेचिराख करून टाकले होते. शहाजीराजे अडचणीत सापडले होते. इकडे आड तिकडे विहीर ! शहाजीराजांच्या वाट्याला धावपळीचे आयुष्य आले.
अश्यात जिजाबाई गरोदर होत्या, तेव्हा या धामधुमीत आणि धावपळीत त्यांना ठेवायचे कुठे, हा प्रश्न उभा राहिला. शहाजीराजांना शिवनेरी किल्ल्याची आठवण झाली. जिजाबाईंना त्यांनी शिवनेरीवर ठेवायचे ठरवले. शिवनेरी हा पुणे जिल्ह्यातील जुन्नर जवळील किल्ला. त्याच्या चारी बाजुंना उंच कडे, भक्कम तटबंदी आणि बळकट दरवाजे होते. किल्ला मोठा मजबूत होता. विजयराज हे त्याचे किल्लेदार होते. ते भोसल्यांच्या नात्यातलेच होते. जिजाबाईच्या रक्षणाची जवाबदारी त्यांनी स्वीकारली. तेव्हा शहाजीराजांनी जिजाबाईना शिवनेरीवर ठेवले व ते मुघलांवर चालून गेले. फाल्गुन वद्य तृतीया शके १५५१ म्हणजेच इंग्रजी वर्षाप्रमाणे १९ फेब्रुवारी १९३० रोजी जिजाऊंच्या पोटी पुत्र जन्मला. शिवनेरी किल्ल्यावर जन्म झाला म्हणून बाळाचे नाव शिवाजी ठेवले. अश्या या पवित्र किल्ल्याला एकदा तरी भेट द्यावी.
महाराष्ट्रातील ऐतिहासिक किल्ल्यांची माहिती मध्ये शिवनेरी किल्याचे नाव आपण सर्वाना ज्ञात असलेले नाव आहे. आपण सर्व जण ह्यास एक तीर्थस्थानासारखे शिवाजी महाराजांचा जन्म ह्याच किल्ल्यावर झाला . पवित्र असा हा किल्ला आहॆ. त्यामुळे ह्या गडाला अन्यसाधारण महत्व प्राप्त झाले आहे . हा किल्ला पुणे जिल्ह्यातील जुन्नर तालुक्यात आहे. पुण्याहून साधारणतः १०५ कि. मी. अंतरावर आहे. शिवनेरी साधारणतः ३५०० मी. उंचीवर आहे. शिवनेरी हा एक गिरीदुर्ग प्रकारचा किल्ला असून किल्ल्यावर जाण्यासाठी किल्ल्याच्या पायथ्यापर्यंत गाडीने आपण जाऊ शकतो. किल्लाच्या चढण्यासाठी पायऱ्यांची सोय आहे. किल्ल्याच्या सुरवातीस महादरवाजा आहे. त्यानंतर दुसरा दरवाजा लागतो तो म्हणजे गणेश दरवाजा पुढे तिसरा दरवाजा लागतो तो म्हणजे पिराचा दरवाजा गडाचा भाग हा वनखात्याच्या त्याब्यात असून त्यांनी काही उद्याने तयार केली आहेत त्यातलेच एक तानाजी मालसुरे उद्यान. शिवनेरीवर कातळात कोरलेल्या पायऱ्या दिसतात. वरच्या बाजूला हत्ती दरवाजा आहे व पुढे गेल्यावर एक पाण्याचे ताक आहे. पुढे मीना दरवाजा आहे व त्या पुढे कुलूप दरवाजा आहे. पुढे अंबरखाना आहे. ह्याचा उपयोग धान्य साठवण्यासाठी केला जात होता. ह्या पुढे शिवकुंज आहे. ह्या पुढे पाण्याची अजून एक टाकी आहे. थोडे पुढे आल्यावर एक मशीद आहे. सैन्यातील मुस्लिम सैनिकांना नमाज पढण्यासाठी बांधण्यात आली असावी. इथून पुढे गेल्यावर आपल्याला हमामखाना पाहावयास मिळतो व त्यापुढे गेल्यावर शिवजन्म स्थानाची इमारत दिसते. हि दुमजली इमारत असून खालच्या मजल्यावर सन १९ फेब्रु. १६३० रोजी शिवाजी महाराजांचा जन्म झाला. शिव जन्म स्थानापुढे आल्यावर बदाम टाके आहे हे नाव ह्याच्या आकारामुळे मिळाले असेल. ह्या टाक्याच्या पुढे आल्यावर आपल्याला कडेलोट कडा पाहावयास मिळतो. हा कडा साधारणतः १५०० मी. उंच आहे. गुन्हेगारांना शिक्षा देण्यासाठी ह्या कड्याचा उपयोग केला जात असत. पुढे आल्यावर शिवाई मंदिर पाहावयास मिळते. ह्या गडाच्या सभवताली अनेक प्राचीन लेण्या आहेत
शिवाजी महाराजांची जन्माचा इतिहास असा आहे की उत्तेरेकडून मुघल बादशहा शाहजहान याने दख्खन सर कारण्यासाठी मोठे सैन्य रवाना केले होते. शहाजीराजांच्या जहागिरीचे गाव पुणे. विजापूरच्या ते बेचिराख करून टाकले होते. शहाजीराजे अडचणीत सापडले होते. इकडे आड तिकडे विहीर ! शहाजीराजांच्या वाट्याला धावपळीचे आयुष्य आले.
अश्यात जिजाबाई गरोदर होत्या, तेव्हा या धामधुमीत आणि धावपळीत त्यांना ठेवायचे कुठे, हा प्रश्न उभा राहिला. शहाजीराजांना शिवनेरी किल्ल्याची आठवण झाली. जिजाबाईंना त्यांनी शिवनेरीवर ठेवायचे ठरवले. शिवनेरी हा पुणे जिल्ह्यातील जुन्नर जवळील किल्ला. त्याच्या चारी बाजुंना उंच कडे, भक्कम तटबंदी आणि बळकट दरवाजे होते. किल्ला मोठा मजबूत होता. विजयराज हे त्याचे किल्लेदार होते. ते भोसल्यांच्या नात्यातलेच होते. जिजाबाईच्या रक्षणाची जवाबदारी त्यांनी स्वीकारली. तेव्हा शहाजीराजांनी जिजाबाईना शिवनेरीवर ठेवले व ते मुघलांवर चालून गेले. फाल्गुन वद्य तृतीया शके १५५१ म्हणजेच इंग्रजी वर्षाप्रमाणे १९ फेब्रुवारी १९३० रोजी जिजाऊंच्या पोटी पुत्र जन्मला. शिवनेरी किल्ल्यावर जन्म झाला म्हणून बाळाचे नाव शिवाजी ठेवले. अश्या या पवित्र किल्ल्याला एकदा तरी भेट द्यावी.
कसे पोहोचाल?:
विमानाने
जवळचे विमानतळ - पुणे पुणे रेल्वे स्थानकापासून ३-४ किमी. अंतरावर
रेल्वेने
जवळचे रेल्वे स्थानक - पुणे रेल्वे स्टेशन
रस्त्याने
पुणे रेल्वे स्थानकापासून अंदाजे १०५ किमी. अंतरावर
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा